07/05/2014 แผ่นดินไหวและ Sell in May and go away (2)

แผ่นดินไหวที่เชียงรายเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2557 ระดับ 6

เมื่อวานตลาดหุ้นไทย ดัชนีเซ็ตปรับตัวลงประมาณ -17 น่าจะเป็นจากข่าวระเบิดที่หาดใหญ่ แต่ใจเย็นๆนะคร้าบ วันนี้เรามาดูเรื่องแผ่นดินไหวกันก่อน

แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นที่เชียงรายเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคมนั้นไม่ธรรมดา แต่ว่าเป็นแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่สุดในประเทศไทยนับจากอดีตมาเลยทีเดียว นี่นับเฉพาะแผ่นดินไหวที่เกิดในประเทศไทยเท่านั้น อย่างแผ่นไหวที่ทำให้เกิดสึนามีเมื่อหลายปีก่อนนั้นไม่ได้เกิดในประเทศไทย พวกเหล่านั้นไม่ได้นับเข้ามา

แผ่นดินไหวครั้งนี้มีระดับความรุนแรง (magnitude) ที่ 6.0 ตอนนี้มีสื่อรายงานระดับความรุนแรงไว้หลายค่า 6.0 บ้าง 6.3 บ้าง ฯลฯ แต่ลุงถือตามที่ปรากฏในฐานข้อมูลของศูนย์แผ่นดินไหว USGS ของอเมริกา

แผ่นดินไหวในประเทศไทยครั้งใหญ่ ในอดีต ตั้งแต่ที่เรามีเครื่องมือตรวจวัดทางวิทยาศาสตร์มา ก็ประมาณว่าในรอบ 100 ปีที่ผ่านมา ที่ระดับ 5 หรือมากกว่านั้นมีเพียงไม่กี่ครั้งเอง เราลองมาดูกัน

ปี 1983 (พ.ศ. 2526) เดือนเมษายน เกิดแผ่นดินไหวหลายครั้งในจังหวัดกาญจนบุรี แถวอำเภอศรีสวัสดิ์ แต่ที่รุนแรงเกินระดับ 5 คือเมื่อวันที่ 15 เมษายน ระดับ 5.3 และหลังจากนั้นก็เกิดแผ่นดินไหวระดับ 5.2 และ 5.6 ตามมาอีกในวันที่ 22 หรืออีกเจ็ดวันต่อมา

ปี 1994 (พ.ศ. 2537) วันที่ 11 กันยายน เกิดแผ่นดินไหวแถวอำเภอแม่สรวย เชียงราย วัดได้ระดับ 5.2

ปี 2006 (พ.ศ. 2549) วันที่ 7 ตุลาคม เกิดแผ่นดินไหวนอกชายฝั่งจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในอ่าวไทย ระดับ 5

ปี 2014 (พ.ศ. 2557) วันที่ 5 พฤษภาคม เกิดแผ่นดินไหวระดับ 6.0 แถวอำเภอแม่ลาว เชียงราย และหลังจากนั้นมาอาฟเตอร์ช็อกตามมาอีก จนถึงวันนี้ เกือบ 300 ครั้งแล้ว แต่ที่เป็นอาฟเตอร์ช็อกระดับใหญ่ เท่าที่มีรายงานในตอนนี้คือระดับ 5.0 เกิดแถวอำเภอแม่สรวย เกิดเมื่อวันที่ 6

ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าแผ่นดินไหวในประเทศไทยครั้งนี้เป็นครั้งใหญ่ที่สุดในรอบร้อยปีทีเดียว

แผ่นดินไหวนั้นเกิดจากการเลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกสองแผ่น ซึ่งแนวที่เปลือกโลกสองแผ่นขบกันและมีพลังพร้อมที่จะเลื่อนจนเกิดแผ่นดินไหว เราเรียกว่าเป็นแนวรอยเลื่อนที่มีพลัง (รอยเลื่อนที่นิ่ง ไม่มีแรงเลื่อน เราเรียกว่าเป็นรอยเลื่อนที่ไม่มีพลัง)

ทีนี้ในประเทศไทยนั้นมีแนวรอยเลื่อนที่มีพลังถึง 14 แนว ลองมาดูในภาพนี้กันคร้าบ เป็นแผนที่รอยเลื่อนมีพลังที่จัดทำขึ้นโดยกรมทรัพยากรธรณี

รอยเลื่อนมีพลัง 14 แห่งในประเทศไทย ที่อาจเกิดแผ่นดินไหว 
(คลิกที่รูปภาพเพื่อดูขนาดขยายได้คร้าบ)

แผ่นดินไหวที่เกิดขึ้นเมื่อสองวันก่อนเกิดจากรอยเลื่อนพะเยา แต่รอยเลื่อนที่มีการสะสมพลังอยู่มาก และอาจเกิดแผ่นดินไหวระดับรุนแรงมากได้นั้นเป็นรอยเลื่อนในแนวขอบตะวันตกของประเทศ คือไล่มาตั้งแต่รอยเลื่อนแม่จัน เชียงราย ไปจนถึงรอยเลื่อนคลองมะรุ่ยในภาคใต้

ตอนนี้ที่นักธรณีวิทยาสนใจกันก็คือรอยเลื่อนแม่จัน กับรอยเลื่อนคลองมะรุ่ย เพราะในอดีตเคยเกิดแผ่นดินไหวใหญ่มาก่อน และนิ่งเงียบสะสมพลังไว้นานแล้ว ไม่รู้ว่าเมื่อไรที่จะแสดงพลังออกมา สำหรับรอยเลื่อนแม่จันนั้น ตามพงศาวดารระบุว่าเมื่อประมาณพันกว่าปีมาแล้ว โยนกนครเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่จนล่มทั้งเมืองนั้นก็เป็นแผ่นดินไหวใหญ่ที่เกิดจากรอยเลื่อนแม่จันนั่นเอง

เรื่องการพยากรณ์แผ่นดินไหวนั้น แม้ในปัจจุบัน ความรู้เท่าและเครื่องมือที่มนุษย์เรามีอยู่ก็ยังไม่สามารถพยากรณ์แผ่นดินไหวอย่างแม่นยำได้ ดังนั้น จึงเป็นคำตอบที่ว่า ทำไมเมื่อเกิดหายนภัยแผ่นดินไหวแต่ละครั้ง เราจึงป้องกันอะไรไม่ได้ ก็เพราะไม่รู้ล่วงหน้าอย่างแม่นยำนั่นเอง

วัดร่องขุ่นหลังแผ่นดินไหว ความเสียหายที่เกิดขึ้นนั้นไม่ใช่เพียงแค่ภายนอกดังที่เห็น แต่เป็นระดับโครงสร้างด้วย ขณะที่ลุงแมวน้ำจิ้มบทความนี้ยังประเมินความเสียหายไม่ได้เนื่องจากยังมีอาฟเตอร์ช็อกตามมาอยู่ และอาฟเตอร์ช็อกนี้ทำให้เกิดความเสียหายเพิ่มเติมขึ้นเรื่อยๆ

ลุงแมวน้ำเห็นภาพความเสียหายของเมืองเชียงราย โดยเฉพาะที่วัดร่องขุ่นแล้วก็อดใจหายไม่ได้ วัดร่องขุ่นนี้ลุงเคยไปมาแล้วหลายครั้ง ครั้งแรกตั้งแต่เมื่อสิบกว่าปีก่อน ตอนนั้นยังไม่เสร็จ ยังก่อสร้างและยังวาดภาพฝาผนังกันอยู่เลย หลังจากนั้นก็ได้แวะไปอีกหลายครั้ง ได้เห็นพัฒนาการมาเป็นลำดับ ถือเป็นงานสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมชิ้นเอกระดับฝากไว้ในแผ่นดินทีเดียว และที่น่าทึ่งคือ สร้างด้วยศรัทธาและกำลังของสามัญชนคนธรรมดาคนหนึ่ง ด้วยทุนทรัพย์ที่รวมกันแล้วถึง 1,100 ล้านบาท วัดนี้มีชื่อไม่เป็นทางการอีกชื่อหนึ่ง เป็นชื่อที่คนทั่วไปเรียกกัน คือวัดเฉลิมชัย

แล้วเรื่องแผ่นดินไหวนี้เกี่ยวอะไรกับ Sell in May and go away อันที่จริงก็ไม่ค่อยเกี่ยวกันเท่าไรหรอก เกี่ยวกันนิดเดียวเอง คือยังงี้

ดังที่ลุงแมวน้ำบอกว่าแม้ในปัจจุบันเราก็ยังพยากรณ์แผ่นดินไหวไม่ได้ และจำได้ไหมที่ลุงแมวน้ำเคยบอกเอาไว้ว่า ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงกรกฎาคม อาจมีสิ่งบอกเหตุเกิดขึ้น ซึ่งอาจเป็นภัยธรรมชาติครั้งใหญ่

นั่นแหละ ลุงชักห่วงอยู่เหมือนกัน ว่าเดือนมิถุนายนอาจมีภัยธรรมชาติอะไรตามมาอีกที่อาจใหญ่กว่านี้ คือในด้านภัยธรรมชาติก็น่าห่วง แต่ในด้านการเมืองรวมถึงเศรษฐกิจ น่าจะเป็นไปในทางที่ดีขึ้น เพราะเป็นสิ่งบอกเหตุถึงความเสื่อมของสิ่งไม่ดีไม่งามหลายอย่าง เราน่าจะได้รัฐบาลที่มือสะอาดและมีความสามารถพอสมควรมาบริหารประเทศต่อไปได้ เดือนมิถุนายนมาดูกันอีกทีหนึ่งคร้าบ