ลักษณะเด่นของหุ้นแม่ไก่ไข่ (หรือหุ้นวัวเงินสด)
“หุ้นแบบนี้ก็ดีสิจ๊ะลุงแมวน้ำ” ยีราฟพูดขึ้นบ้าง “ฉันอยากได้ จะได้กินเงินปันผลสูงๆ ถ้ามีหุ้นแบบนี้ฉันคงถือไปตลอดชีวิตเลย”
“ลุงแมวน้ำต้องมีคำว่า แต่ แน่นอน” ลิงกระดิกหาง “ในโลกนี้มีหุ้นดีๆแบบนี้ด้วยเหรอ”
“หุ้นแบบนี้ก็ดีนะ ไม่ได้มีอะไรเสียหาย แต่...” ลุงแมวน้ำพูดแล้วหัวเราะ “ลุงก็มีคำว่า แต่ จริงๆนั่นแหละ”
“แต่อะไรจ๊ะลุง” ยีราฟสงสัย
“ที่ลุงบอกว่าหุ้นนี้เรียกว่าหุ้นแม่ไก่ไข่ หรือที่ฝรั่งเรียกว่าหุ้นวัวเงินสด สภาพของหุ้นก็เป็นเหมือนแม่ไก่หรือวัวนมนั่นแหละ นั่นคือ มีอายุการทำงาน” ลุงแมวน้ำพูด “พวกเรารู้ไหมว่าแม่ไก่ไข่นั้นจะมีช่วงเวลาที่ให้ไข่ดกคือในวัยสาวเท่านั้น พอเข้าวัยกลาง ไก่จะเริ่มให้ไข่น้อยลง วันหนึ่งก็ถูกปลดระวาง วัวนมก็เช่นกัน วัวสาวเท่านั้นที่ให้น้ำนมได้มาก แม่วัววัยกลางจะให้น้ำนมได้น้อยลง สักวันก็ถูกปลดระวางเช่นกัน เพราะให้ผลผลิตตกต่ำ ไม่คุ้มค่าต่อการลงทุน”
“ปลดระวางแล้วเขาเอาไปเลี้ยงที่ไหนฮะลุง” กระต่ายน้อยถามบ้าง
“เรื่องมันเศร้า” ลุงแมวน้ำพูด “แม่ไก่และแม่วัวที่ถูกปลดระวางจะถูกส่งเข้าโรงงฆ่า เพราะว่าเนื้อยังขายได้”
“อ้าว” สมาชิกตัวอื่นๆอุทานบ้าง
“มันก็เป็นแบบนี้แหละ ดังนั้น พวกที่กินมังสวิรัติจึงมีแยกย่อยไง มังสวิรัติบางพวกกินไข่และนม บางพวกที่เคร่งครัดหน่อยก็ไม่กินไข่และไม่กินนม” ลุงแมวน้ำพูด “อุตสาหกรรมไข่และโคนมก็เป็นเช่นนี้แหละ ประเด็นที่ลุงต้องการจะบอกไม่ใช่เรื่องนี้ แต่จะบอกว่าหุ้นแม่ไก่ไข่หรือหุ้นวัวนมนี้ก็มีอายุในการให้ปันผลที่จุใจเช่นเดียวกัน พูดง่ายๆก็คือมีวันเสื่อมได้นั่นเอง”
“ยังไงกันลุง” ลิงสงสัย “อธิบายขยายหน่อยสิครับ”
“หุ้นที่มีเอากำไรมาจ่ายเป็นเงินปันผลจนเกือบหมด คือมีค่า dividend payout ratio สูงมากนั้น ในมุมมองอีกแง่หนึ่งก็คือกิจการไม่มีโครงการลงทุนเพิ่มอะไร คือกิจการอยู่ตัว ไม่ขยายแล้ว กำไรที่ได้จึงจ่ายเป็นเงินปันผลเกือบหมด เพราะหากต้องการเงินไปขยายกิจการก็ต้องกันเงินกำไรไว้ลงทุน และลองคิดดูสิว่ากิจการอยู่ตัว ไม่เติบโต หมายความว่ากิจการอยู่ในระยะไหนล่ะ” ลุงแมวน้ำพูด
“ระยะอิ่มตัวไงฮะ” กระต่ายรีบตอบ พลางกระดิกหางดุ๊กดิ๊ก “ผมตอบถูกใช่มั้ยครับ ฮ่าฮ่า”
“กระต่ายน้อยเข้าใจถูกแล้ว” ลุงแมวน้ำพูด “โดยทั่วไปหุ้นทำนองนี้มักเป็นธุรกิจระยะอิ่มตัว อาจมีการลงทุนเพิ่มเล็กๆน้อยๆแต่ไม่มีการลงทุนใหญ่ ซึ่งเรื่องนี้ค่อนข้างสำคัญทีเดียว เพราะว่าหากกิจการไม่เติบโตหรือเติบโตน้อยมาก แปลว่าเราหยุดอยู่กับที่ในขณะที่คู่แข่งขันรายอื่นๆในอุตสาหกรรมเดียวกันยังเดินหน้าต่อไป การหยุดอยู่กับที่เมื่อผู้อื่นเดินก็เสมือนกับการถอยหลังนั่นเอง ดังนั้น ธุรกิจเหล่านี้มักคงอยู่ในระยะอิ่มตัวได้ไม่นานมากนัก เนื่องจากถูกคู่แข่งแย่งตลาดไปเรื่อยๆ สักวันหนึ่งธุรกิจก็มักเข้าสู่ระยะเสื่อม”
“อ้าว ยังงั้นเหรอจ๊ะลุง นึกว่าฉันจะเก็บไว้กินได้ตลอดชีวิตเสียอีก” ยีราฟผิดหวัง ทำคอตก
ลุงแมวน้ำหยิบกราฟอีกแผ่นออกมาจากหูกระต่าย
“พวกเราลองดูภาพนี้กันอีกที เป็นกราฟรูปเดิมที่เราเคยดูกันไปแล้ว แต่ว่าลุงมีการวงด้วยสีน้ำเงินให้เป็นที่สังเกต
“จะเห็นว่าในกรอบสีน้ำเงินคือช่วงที่หุ้น SE-ED นี้มี dividend payout ratio สูงมาก คือนำกำไรมาจ่ายเงินปันผลจนเกือบหมด ลองสังเกตดูกราฟเส้นสีเทาซึ่งแสดงกำไรสุทธิสิ จะเห็นว่าหุ้นอยู่ในระยะอืดอาดและอิ่มตัว และในปี 2013 กำไรสุทธิลดลงอย่างมาก ซึ่งคาดว่าน่าจะเข้าสู่ระยะเสื่อมแล้ว”
ลุงแมวน้ำหยิบกราฟออกมาอีกรูปหนึ่ง
“ทีนี้ดูรูปนี้ ในปี 2013 แม้กิจการจะจ่ายเงินปันผลอย่างเต็มที่ แต่เป็นเงินจำนวนน้อยเพราะกำไรสุทธิลดลงมาก ขณะเดียวกัน ราคาหุ้นตกอย่างรุนแรงสอดคล้องกับผลประกอบการ
“ลุงแมวน้ำคำนวณให้ดูคร่าวๆ ว่าใครที่ซื้อหุ้นตั้งแต่ปี 2005 ตอนนั้นหุ้น หุ้นราคาประมาณ 5.3 บาท ถือมาจนปี 2013 ได้เงินปันผลรวมทั้งหมด 4.9 บาท แต่ราคาหุ้นก็หล่นลงไปเหลือ 4.6 บาท เอาเถอะ หากซื้อตั้งแต่ปี 2005 ก็ได้เงินปันผลคุ้มค่ามาก ราคาหุ้นร่วงขนาดนี้ก็ยังคุ้มค่า
“แต่หากว่าใครซื้อหุ้นในปี 2010 ตอนนั้นหุ้นราคา 9.6 บาท ถือมาจนปลายปี 2013 ได้เงินปันผลทั้งหมด 1.9 บาท และราคาหุ้นลงมาอยู่ที่ 4.6 บาท แบบนี้ขาดทุนไปเยอะนะ เงินปันผลที่ได้มาไม่คุ้มกับผลขาดทุนจากราคาหุ้น
“และถ้าหากซื้อหุ้นนี้ในปี 2012 ตอนนั้นราคาหุ้น 8.8 บาท สถานการณ์ยิ่งแย่ นั่นคือ ได้เงินปันผลประมาณ 0.69 บาท และราคาร่วงลงมาอยู่ที่ 4.6 บาท เงินปันผลที่ได้มายิ่งไม่คุ้มกับผลขาดทุนจากราคาหุ้น”
“ลุงแมวน้ำสรุปว่าหุ้นปันผลสูงเป็นหุ้นที่อันตรายยังงั้นหรือจ๊ะ” ฮิปโปถาม
“ไม่ใช่ยังงั้น” ลุงแมวน้ำพูด “ลุงหมายความว่าหุ้นที่จ่ายเงินปันผลสูงก็มีธรรมชาติของหุ้น ซึ่งเราต้องเรียนรู้และทำความเข้าใจ ไม่ใช่เห็นว่าอัตราเงินปันผลตอบแทน หรือ dividend yield สูงๆก็รีบเข้าซื้อและถือลืมไปเลยด้วยคิดว่าจะถือหุ้นนี้ไปตลอดชีวิต คิดแบบนี้ไม่ได้หรอก
“หุ้นในกลุ่มแม่ไก่ไข่หรือหุ้นวัวเงินสดนั้น มีลักษณะเด่นก็คือ มีอัตราเงินปันผลตอบแทน (dividend yield) น่าจูงใจ อัตราจ่ายเงินปันผล (dividend payout ratio) สูงมาก และมักมีค่าพีอี (P/E ratio) ไม่แพง คือมักมีค่าพีอีต่ำกว่าตลาดหรือว่าใกล้เคียงกับพีอีของตลาด
“หุ้นแม่ไก่ไข่มักมีระยะของกิจการอยู่ในระยะอืดอาด (ปลายระยะเติบโตนั่นเอง) หรืออยู่ในระยะอิ่มตัว และกิจการในระยะนี้มักเสียส่วนแบ่งการตลาดให้แก่คู่แข่งไปเรื่อยๆ นักลงทุนต้องหมั่นตรวจสอบว่ากิจการเข้าสู่ระยะเสื่อมหรือยัง หากเข้าสู่ระยะเสื่อมและกิจการหาทางต่อยอดไม่ได้ ถึงตอนนั้นละก็อันตรายอยู่เหมือนกัน
“และสาเหตุที่หุ้นแม่ไก่ไข่มีพีอีต่ำ หรือใกล้เคียงตลาด เพราะนักลงทุนบางกลุ่มก็ไม่สนใจลงทุนในหุ้นกลุ่มนี้ เนื่องจากนักลงทุนบางกลุ่มคิดว่าหุ้นที่จ่ายปันผลงามเป็นหุ้นที่ไม่เติบโตนั่นเอง การทำกำไรจากส่วนต่างของราคา (capital gain) จะทำได้น้อย เพราะราคาหุ้นไม่พุ่ง นักลงทุนบางกลุ่มจึงมุ่งลงทุนในหุ้นเติบโตที่ไม่จ่ายปันผลด้วยหวังกำไรจาก capital gain คือหวังกำไรจากราคาหุ้นที่พุ่ง
“หากกิจการเข้าสู่ระยะเสื่อม โดยทั่วไปแล้วกำไรมักลดลงและในที่สุดกิจการก็ขาดทุน ในที่สุด เมื่อไม่ไก่ไข่แก่ชราก็ให้ไข่ไม่ได้ กิจการที่เป็นหุ้นแม่ไก่ไข่เมื่ออยู่ในระยะเสื่อม ในที่สุดก็จ่ายเงินปันผลไม่ไหวเช่นกัน พร้อมกันนั้นราคาหุ้นจะตกลงมาก นักลงทุนที่เข้าลงทุนทีหลังอาจขาดทุนหนักจากราคาหุ้นที่ลดลง”
อุตสาหกรรมหนังสือเป็นอุตสาหกรรมตะวันตกดินหรือไม่
“ถ้ายังงั้นลุงแมวน้ำคิดว่าหุ้น SE-ED นั้นเข้าสู่ระยะเสื่อมหรือยังจ๊ะ” ยีราฟถาม
ลุงแมวน้ำหยิบกราฟรูปเดิมที่เคยแสดงไปแล้วออกมาให้ดูอีก
“ถ้าดูจากกราฟรูปนี้ลุงก็คิดว่าอาจอยู่ในระยะเสื่อมแล้ว ก็ต้องดูว่ากิจการจะแก้ไขสถานการณ์หรือว่าต่อยอดกิจการเพื่อพลิกสถานการณ์ให้กลายเป็นหุ้นเทิร์นอะราวด์หรือหุ้นฟื้นไข้ได้หรือไม่” ลุงแมวน้ำพูด
“ถ้ายังงั้นลุงแมวน้ำคิดว่าหุ้นนี้มีโอกาสเป็นหุ้นฟื้นไข้มั้ยละครับ” ลิงถามบ้าง “หุ้นฟื้นไข้เป็นหุ้นที่น่าลงทุน เพราะสร้างผลตอบแทนอย่างงามจากการพลิกวิกฤติเป็นโอกาส”
“คำถามของนายจ๋อเข้าข่ายคำถามด้านปัจจัยพื้นฐานแล้ว เพราะการจะตอบคำถามของนายจ๋อได้ต้องเข้าใจในตัวกิจการและเข้าใจในอุตสาหกรรมหนังสือด้วย เกินของเขตของปัจจัยทางเทคนิคไปแล้วนะ แต่ลุงก็ดีใจที่นายจ๋อถามคำถามนี้ขึ้นมา เพราะนักลงทุนสายการวิเคราะห์ทางเทคนิคหากรู้เกี่ยวกับปัจจัยพื้นฐานบ้างก็มีประโยชน์ เราอย่าไปจำกัดตนเองเพราะคำว่าเราเป็นสายไหน แต่หากมีอะไรให้หยิบมาใช้ประโยชน์ได้เราก็ควรใช้
“ในความเห็นของลุง เราต้องพิจารณาอุตสาหกรรมหนังสือก่อน อุตสาหกรรมนี้หลายๆคนมองว่าเป็นอุตสาหกรรมตะวันตกดินหรือ sunset industry คือรอวันถึงจุดจบเช่นเดียวกับธุรกิจฟิล์มถ่ายรูปและกล้องถ่ายรูปแบบใช้ฟิล์ม ซึ่งลุงเองก็ยังไม่คิดไปไกลถึงขนาดว่าอุตสาหกรรมหนังสือใกล้ถึงจุดจบแล้ว เพียงแต่มองว่าอุตสาหกรรมนี้อยู่ในระยะเสื่อม ไม่แน่ว่าอุตสาหกรรมนี้ก็อาจพลิกฟื้นได้ หรืออย่างน้อยก็ชะลอระยะเสื่อมให้เนิ่นนานออกไปได้ คือเสื่อมช้าๆนั่นเอง”
“ยากมั้งลุง” ลิงออกความเห็น “หากพูดถึงอุตสาหกรรมหนังสือ ผมว่าเหมือนกับฟิล์มถ่ายรูปนั่นแหละครับ ใครๆก็บอกว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์หรืออีบุ๊กต้องตีอุตสาหกรรมหนังสือกระดาษตายแน่ๆเลย”
“ข้อนั้นลุงไม่เห็นด้วย” ลุงแมวน้ำพูด “หากวิเคราะห์อุตสาหกรรม หนังสือกระดาษหรืออีบุ๊ก ก็คือธุรกิจขายคอนเทนต์หรือขายเนื้อหาเช่นเดียวกัน เพียงแต่ว่าอยู่ในแพลตฟอร์มอะไรเท่านั้นเอง จะนำเสนอคอนเทนต์เป็นกระดาษหรือเป็นอีบุ๊กก็ยังเป็นการขายคอนเทนต์ สิ่งที่จะทำให้อุตสาหกรรมหนังสือตายไปไม่ใช่อีบุ๊ก แต่เป็นรูปแบบการใช้ชีวิตหรือไลฟ์สไตล์ที่เปลี่ยนไปต่างหาก นั่นคือ คนเราอ่านหนังสือน้อยลง เราไม่มีเวลามาเสพคอนเทนต์แบบเดิมๆ เพราะโลกยุคใหม่มีเรื่องอื่นๆที่น่าทำอีกตั้งหลายอย่าง เช่น การใช้โซเชียลมีเดีย การท่องอินเทอร์เนต พวกนี้ต่างหากที่แย่งเวลาอ่านหนังสือไป
“ปัจจัยเร่งให้อุตสาหกรรมหนังสือเสื่อมอีกอย่างก็คือ ทุกวันนี้ร้านหนังสือต้องอยู่ในห้างสรรพสินค้า และค่าเช่าพื้นที่ในห้างก็แพงขึ้นเรื่อยๆ นั่นคือต้นทุนของร้านหนังสือสูงขึ้นเรื่อยๆ ทำให้อุตสาหกรรมนี้กำไรน้อยลงหรือขาดทุน
“กรณีของ SE-ED นั้นหากยังทำธุรกิจแบบเดิมคือทำร้านขายหนังสือในห้าง ลุงก็คิดว่าโอกาสพลิกฟื้นกิจการคงยากเนื่องจากแนวโน้มของอุตสาหกรรมเองก็ไม่ค่อยดีอยู่แล้ว แต่เท่าลุงรู้มา คือผู้บริหารก็พยายามปรับเปลี่ยนตัวแบบทางธุรกิจ เบนเข็มออกจากธุรกิจหนังสือไปทำธุรกิจอย่างอื่นด้วย เช่น ธุรกิจการศึกษา การจัดอบรม ฯลฯ ดังนั้นก็อาจพลิกฟื้นกิจการได้ เวลาเท่านั้นที่จะตอบคำถามนี้ได้”
“อือม์ หุ้นปันผลดีก็ใช่ว่าจะเป็นหุ้นที่น่าลงทุนเสมอไป” ลิงพึมพำ “โน่นก็ต้องระวัง นี่ก็ต้องระวัง โอ๊ย ปวดหัว”
“การลงทุนมีความเสี่ยงยังไงล่ะ” ลุงแมวน้ำหัวเราะ “ถึงแม้ว่านายจ๋อไปลงทุนทำธุรกิจเอง ก็ต้องระวังนั่น ระวังนี่ มีเรื่องปวดหัวมากมายเช่นกัน ลุงว่าการทำธุรกิจหรือการลงทุนในหุ้นก็มีความยากของมันอยู่ ลุงไม่คิดว่าง่ายๆหรอก ก็ต้องศึกษาหาความรู้ทังนั้น”
